Uw zoekacties:

5144 Archief van de Polder Nieuw-Helvoet en De Quack onder de gemeente Nieuw Helvoet (Hellevoetsluis)

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Archiefvorming
Geschiedenis van de archiefvormer
Geschiedenis van het archief
5144 Archief van de Polder Nieuw-Helvoet en De Quack onder de gemeente Nieuw Helvoet (Hellevoetsluis)
Archiefvorming
Geschiedenis van het archief
Titel:
Geschiedenis van het archief
Als gevolg van de scheiding tussen polder en gemeente rond 1811 werden op veel plaatsen de bescheiden met betrekking tot de zorg voor de Waterstaatswerken naar aanleiding van het besluit van het Departementaal Bestuur van Schelde en Maas d.d. 10 juni 1800 en van latere besluiten in het begin van de vorige eeuw en later op grond van het transmissiebeginsel bij het polderarchief gevoegd.
Op enkele plaatsen, o.a. in Zwartewaal, is dit niet geschied, maar op de meeste plaatsen echter wel. De polders Nieuw-Helvoet en de Quack nemen echter op dit gebied een bijzondere plaats in, omdat bijna alle archiefbescheiden van voor 1811, althans de restanten, die daarvan later zijn aangetroffen, in de vorige eeuw bij de polderarchieven zijn gevoegd!
Slechts enkele bescheiden zijn achtergebleven en later bij het gemeentearchief van Nieuw-Helvoet gevoegd. Deze bescheiden zijn in de tegelijkertijd met deze inventaris verschenen concept inventarissen als volgt omschreven:

het ambacht Nieuw-Helvoet

a) Agenda van ingekomen stukken van Nieuw-Helvoet en de Quack, 5 januari 1808 - 27 november 1810. 1 deel;
b) Circulaires van de Drost van het Kwartier Rotterdam, 1810. 1 omslag;
c) Akte van bevestiging in de huwelijkse staat van Petrus den Ouden en Angenietje Couwenoort, 1799. 1 stuk;
d) Brief van de Drost van het Kwartier Rotterdam, waarin wordt aangedrongen op de betaling van het aandeel voor de op Voorne en Putten gelegerde Franse troepen, 1810. 1 stuk;
e) Rekeningen van ontvangst en uitgaaf wegens de Grote of Heilige Geest Armen van Nieuw-Helvoet (de Quack en Oude en Nieuwe Struijten), 1753/1755 - 1816/1827. 1 deel.

het ambacht de Quack

a) Brief van de Land-Drost van het Departement Maasland inzake het opslaan van wachtloodsen, 1810. 1 stuk;
b) Akte van onderhandse transport door J(an) Blom, wonende te Rockanje aan Willem Rie(t)dijk, wonende in het Schapengors, van een perceel bouwland ter grootte van 9 gemeten, gelegen in de Quack in de Moolhoek, 1807. 1 stuk.
Bij de beschrijving van de bestuursinrichting van de polders Nieuw-Helvoet en de Quack is vermeld dat voor 1811 geen aparte polderbesturen aanwezig waren.
Het verdient derhalve aanbeveling om de bescheiden van voor 1811 die betrekking hebben op de taak van de polder - in de genoemde concept inventarissen voornamelijk beschreven onder de hoofdstukken financiën en zorg voor de waterstaatswerken - met de andere tot het polderarchief toegevoegde bescheiden, samen te voegen met de hiervoor genoemde bescheiden en als één afzonderlijk archief te beschouwen.
Voor de beschrijving van dit archief kan derhalve worden verwezen naar de eveneens hiervoor genoemde concept inventarissen.
De archieven van de polders Nieuw-Helvoet en de Quack werden vanouds bewaard in een kast, die was geplaatst in het gemeentehuis van Nieuw-Helvoet.
In een op 3 mei 1871 gehouden vergadering werd bijvoorbeeld gesproken over de verhoging van de huur van de vergaderkamer, omdat door de verbouwing van het gemeentehuis niet alleen een betere vergaderkamer maar ook een betere bergplaats voor het archief verkregen werd. * 
De polders Nieuw-Helvoet en de Quack kenden tot 1900 dezelfde voorzitter, die tevens de funktie van secretaris vervulde. De wijze waarop de secretaris zijn werkzaamheden uitvoerde, vindt ook zijn weerslag in het archief. De belangstelling, die J.W. Hein sr. voor historische en juridische zaken toonde, heeft een gunstige invloed gehad op het archief, terwijl zijn zoon bestuurlijk gezien weliswaar van betekenis is geweest voor de polders, maar als secretaris tekort schoot. De gebrekkige notulering van de vergaderingen kan daarvan als voorbeeld genoemd worden. Het is trouwens opvallend dat van voor de indiensttreding van de heer J.W. Hein sr. in 1834 nauwelijks archiefbescheiden bewaard zijn gebleven.
De akten van openbare aanbesteding van de invordering van de omslag en het krozen en schoonmaken van de watergangen over de periode van 1812-1816 zijn in 1955 door de Algemene Rijksarchivaris overgedragen aan het polderbestuur *  .
De uitoefening van de functie van secretaris in de beide polders door één persoon bracht ook een vermenging van de archieven van deze polders met zich mee.
nadat de functies vanaf 1900 door verschillende personen werden uitgeoefend, werd het archief van die beide polders uitgezocht en van elkaar gescheiden *  .
In 1910 is het archief van de polder de Quack verrijkt met een aantal afschriften van allerlei oude geschriften. Deze afschriften werden gemaakt door de bekende archivaris van Brielle,
J. Been, in opdracht van het polderbestuur. Overigens zijn alle originele geschriften, waarvan de afschriften zijn gemaakt, bewaard gebleven en voornamelijk beschreven in de genoemde concept inventarissen.

Hoewel het archief, dat niet regelmatig meer werd geraadpleegd, was opgeslagen in een kast in het gemeentehuis, bleef het lopende archief berusten bij de secretarissen.
Na de samenvoeging van de polders Nieuw-Helvoet en de Quack ontstonden echter moeilijkheden met het archief van de polder de Quack. De secretaris van de polder Nieuw-Helvoet en de Quack, voorheen van de polder Nieuw-Helvoet, kon namelijk niet beschikken over het archief van de polder de Quack. Gedeputeerde Staten hebben toen bij schrijven van 9/12 oktober 1956 de voormalige secretaris van de polder de Quack verzocht het archief over te dragen.
Problemen met het archief waren ook al eerder aanwezig. Tijdens de eerste, op 18 januari 1955 gehouden bestuursvergadering van de polder Nieuw-Hel voet en de Quack maakte de voorzitter bekend dat het archief niet achter slot zit, zodat er door onbevoegden in gesnuffeld kan worden.
Dit is, aldus de voorzitter, een ongezonde toestand, waarin verandering moet komen. De secretaris deelde mede dat hij terstond alle oude notulen en brievenboeken achter slot heeft gedaan en dat hij zou nagaan welke andere bescheiden nog op deze manier opgeborgen kunnen worden. * 
Op 1 april 1960 werd vervolgens met het bestuur van het waterschap De Brielse Dijkring een overeenkomst gesloten, waarbij de archieven van de opgeheven polders Nieuw-Helvoet en de Quack konden worden geplaatst in de archiefbewaarplaats van het genoemde waterschap.
Bij deze overdracht, die ook in 1960 plaatsvond werden deze archieven beschreven in twee "inventarissen" of lijsten.
Deze, door een zekere I. Aandeweg te Nieuw-Helvoet opgemaakte lijsten, waarvan er één hiernaast is afgebeeld, zijn weliswaar zeer summier,maar zij geven ons een beeld welke bescheiden in die tijd nog aanwezig waren. * 
Bij de voorlopige inventarisatie van de archieven van de polder Nieuw-Helvoet en de Quack, die door schrijver dezes in 1978 werd uitgevoerd, zijn alle in de genoemde lijsten beschreven bescheiden aangetroffen. Bij deze inventarisatie zijn ook de bescheiden van na 1954 tot de opheffing van de polder, die in 1975 zijn overgebracht naar de archiefbewaarplaats van het waterschap, betrokken.
Tijdens de inventarisatie bleek echter dat het grootste deel van de archieven van de polders Nieuw-Helvoet en de Quack, maar ook van de in 1955 opgerichte polder ontbrak. De hiervoor genoemde lijsten uit 1960 gaven ons reeds een aanwijzing dat we te maken hebben met een miserabel restant. De werkzaamheden, die in 1978 zijn uitgevoerd, om ontbrekende archiefbescheiden op te sporen hebben slechts geleid tot de vondst van enige processen-verbaal van gehouden verkiezingen over de periode van 1960 - 1968. Deze bescheiden bleken te berusten in één van de voormalige archiefbewaarplaatsen van de gemeente Hellevoetsluis temidden van allerhande drank- en voedingsartikelen. De beëindiging van de werkzaamheden voor de voorlopige inventarisatie van het archief in 1978, betekende niet de beëindiging van de pogingen om de vele ontbrekende archiefbescheiden te achterhalen. De eerste aanvullingen op de archieven van de polder Nieuw-Helvoet en de Quack werden reeds op 13 januari 1981 verkregen van de heer K.C. Lageweg, voormalig secretaris van de polder.
Deze aanwinsten bestonden uit enkele akten van uitgifte in erfpacht in verband met de opslag van grind en voor de bouw van het stoomgemaal over de periode 1865 tot 1915, stukken betreffende de uitvoering van het ontwateringsplan over 1932 tot 1938 alsmede enige ingekomen stukken over de periode 1946 tot 1964.
In 1982 kwamen vervolgens uit het gemaal J.W. Hein enige bescheiden tevoorschijn uit de periode van 1951 tot 1963, die betrekking hebben op dit gemaal. Op 1 november 1982 werden de archieven verrijkt door een belangrijke schenking van mevr. G.M. Touw - Gebuis te Hellevoetsluis.
Deze schenking bestond hoofdzakelijk uit al de nog ontbrekende notulenboeken van de polder Nieuw-Helvoet over de periode van 1834 tot 1950, een verzameling van 6 delen! Op 26 maart 1986 kwamen nogmaals enige belangrijke aanvullingen tevoorschijn, nu weer afkomstig van de familie Lageweg te Hellevoetsluis .
Deze aanvullingen bestonden onder andere uit de akten van openbare aanbesteding over de periode van 1812 tot 1816, waarover hiervoor reeds is gesproken, het rapport betreffende de verbeteringen aan de watergangen in de polder Nieuw-Helvoet uit 1928, publikaties van die polder over de periode van 1929 tot 1951 alsmede nog een aantal bescheiden over de periode van 1932 tot 1954. Deze aanvullingen werden reeds op 23 april 1986 op hun beurt aangevuld met onder andere het gaarderboek van de polder de Quack, dat omstreeks 1880 is opgemaakt, de reglementskaart van de polder Nieuw-Helvoet en de Quack uit 1954 en een groot aantal bescheiden over de periode van 1954 tot 1972, waartoe behoren de stukken betreffende het onderhoud van de niet-planwegen, vergunningen en de processen-verbaal van de in 1972 gehouden verkiezingen van bestuursleden en gecommitteerde ingelanden. Ondanks deze vele aanvullingen blijkt het archief nog steeds erg onvolledig te zijn.
Het is echter ondoenlijk om een opsomming te geven van alle nog ontbrekende bescheiden, maar een vermelding van de meest opvallende leemten kan nuttig zijn:

a)Notulenboek van de polder de Quack over de periode van 1834 tot 1851;
b)Alle processen-verbaal van de gehouden verkiezingen van voor 1955;
c)Bestekken met tekeningen met betrekking tot het gemaal;
d)Brievenboek(en) van de polder de Quack over de periode van 1940 tot 1954;
e)Een groot deel van de "ingekomen stukken" en de kohieren van omslag;
f)Stukken betreffende de sluiswachterswoning enz.

Teneinde nog iets van deze en andere ontbrekende bescheiden te achterhalen werd met de hiervoor genoemde brief van Gedeputeerde Staten van 9/12 oktober 1956 voor ogen op
3 juli 1986 een bezoek gebracht bij de heer W.H. Westerveld, zoon van de voormalige secretaris van de polder de Quack. Deze was zo vriendelijk zijn hooiwerkzaamheden even te staken en desgevraagd mededeling te doen over deze polder.
Hij verzekerde echter niet bekend te zijn met nog aanwezige archiefbescheiden, behoudens een aantal stukken, waaronder de instructie voor de penningmeester van de polder Nieuw-Helvoet uit 1932, die op 22 december 1986 in ontvangst zijn genomen en er zijn geen redenen om aan zijn woorden te twijfelen.
Er zijn echter wel redenen om aan te nemen dat tijdens de evacuatie in 1944 en tijdens de overdracht van het archief van de opgeheven gemeente Nieuw-Helvoet naar het gemeentehuis van Hellevoetsluis veel bescheiden van het polderarchief verloren zijn gegaan.
De secretaris van de polder Nieuw-Helvoet gaf in een op 18 september 1949 verzonden brief aan de Pensioenraad ook aan dat het ontbreken van bepaalde stukken te wijten is aan de evacuatie. * 
De materiële toestand van het archief is over het algemeen goed te noemen. Enkele begrotingen en rekeningen over de periode van 1870 tot 1874 bleken echter in een slechte staat te verkeren, zodat restauratie nodig was. Deze restauratie werd uitgevoerd door de Provinciale archiefinspectie. Door het gereedkomen van deze inventaris kan de genoemde voorlopige inventaris uit 1978 vervallen.
Het archief stond bij Streekarchief Voorne-Putten en Rozenburg bekend onder archiefnummer 006 en is in 2017 overgedragen aan het Stadsarchief Rotterdam.
Inhoud en structuur van het archief
Verantwoording
Aanwijzingen voor de gebruiker
Opmerkingen openbaarheidsbeperkingen

Kenmerken

Datering:
(1801) 1812-1973
Beschrijving:
Archief van de Polder Nieuw-Helvoet en De Quack onder de gemeente Nieuw Helvoet (Hellevoetsluis), (1801) 1812-1973
Auteur:
L.W. Hordijk
Plaats van uitgave:
Rotterdam
Jaar van uitgave:
1987 (2020)
Overheid of particulier:
Overheid