Uw zoekacties:

6-01 Archieven van het ambacht en de gemeente Hillegersberg

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Archiefvorming
Geschiedenis van de archiefvormer
Geschiedenis van het archief
6-01 Archieven van het ambacht en de gemeente Hillegersberg
Archiefvorming
Geschiedenis van het archief
Titel:
Geschiedenis van het archief
In de ordonnantie en instructie voor schout, schepenen, achtemannen enz. van 1579 wordt betreffende het archief het navolgende vastgesteld: "Voorts sullen den schout, ambachtsbewaerders, secretaris, bode ende alle andere dienaers van den voors. ambachte, die nu sijn, ofte naemaels comen sullen, gehouden sijn alle die registeren, prothocollen, pampieren ende alle andere stucken den voors. ambachte aengaende, ende die gemaeckt sijn ofte noch gemaeckt sullen werden, geduyrende hen luyder dienste naer den tijt dat sij van haer dienste verlaten sullen sijn, ofte versterven sullen mogen, te laten blijven ten behouve ende in bewaerenisse van den selven ambachte, omme tot allen tijden des noots sijnde, des ambachts gerechticheyt daer mede te doen blijcken ende te voorschijn te brengen, tot welcken eynde een ambachtskiste gemaeckt sal worden, met twee sloeten, ende verscheyden sloetelen, daer van een bewaert sal worden bij den schout, een bij den schepen die naest die kercke woenen sal, in welcke kiste die voors. stucken sullen worden bewaert.
Maer en sal daer inne niet begreepen sijn het lopende vierschaerbouck, t welcke blijven berusten sal onder den secretaris tot geryff van den ambachte ende parthijen, t welcke hij wel ende getrouwelick bewaren sal, op sijnen eedt, mits dat mede bij sijn verscheyden van den dienste ofte versterven, het selve vierschaerbouck met die andere stucken, die bij hem soude mogen weesen, comen sullen in des ambachts kiste ten eynde als voren." Wij kunnen hieruit concluderen dat men de kist in de kerk bewaarde. In 1599 kwam het ambachtshuis gereed en de archiefkist zal toen wellicht daarheen zijn overgebracht.
In het Reglement voor het Ambagt van 1705 is sprake van twee kisten: "De schout en ambagtsbewaerders, mitsgaders de schepenen en weesmannen sullen yder in haer functie goede toesigt nemen, dat de registers, protocollen, rentebrieven, obligatiën, documenten en generalijck alle chartres en papieren, het ambagt, geregt of weeskamer concernerende, wel mogen werden bewaert; soodanig dat de gene, die het ambagt raken, sullen werden bewaert in de ambagtskiste, en die het geregt of weeskamer betreffen, in des geregts- en weeskiste, en daer benevens de inventarissen daer toe behoorende, dewelke gelijck oock de successive ampliatiën van deselve, bij de secretaris sullen moeten werden geteykent.
Dese kisten sullen zijn gemunieert yder met drie sloten, en sal van yder van deselve een sleutel zijn in bewaringe van de schout en de andere, soo veel de ambagtskiste belangt, in bewaringe van de ambagtsbewaerders, sulks dat yder der selver een van die sleutels hebben sal, en soo veel de geregts- of weeskiste aangaet, in de bewaringe van de praesident en vice praesident-schepen of weesman. Voorts zullen de schout, ambagts-bewaerders, agtemannen en weesmannen, yder in den haren, sorge dragen, dat de schout, ambagts-bewaerders, secretaris, bode, gaerders en generalijck yemant van de officianten of bedienden van het ambagt, komende te overlijden, of van zijn dienst af te gaen, de registers en papieren, die onder deselve of derselver erfgenamen souden mogen zijn en uytgedient hebben, aldaer niet blijven berusten, maer die vorderen; de inventarissen van de chartres en registers door de secretaris daer mede doen ampliëren, en die vervolgens leggen in een van de voorsz. kisten, daer die behooren.
Edog onder dese bewaringe werden niet verstaen begrepen te zijn de registers van de loopende saken, die ter secretarye gewoonlijk berusten." In het Reglement voor het Gemeente Bestuur van 1804 vinden wij deze bepaling: "Alle de quohieren, prothocollen, registers en alle andere charters, (die welke tot de loopende zaken ter secretarie betrekking hebben alleen uitgezondert,) zullen onder inventaris moeten berusten op de charterkamer, en zal van tijd tot tijd op gemelde charterkamer moeten werden gebragt, de quohieren, prothocollen, registers, en andere charters, welke ter secretarie zullen hebben uitgedient, en zal den inventaris daar meede telkens moeten werden geamplieerd."
Toen Jacob Schultz van Hagen in 1734 een herenhuis in de Kerkstraat had gekocht, diende hij een acte van doleantie in wegens het redres van de verponding en gaf als redenen tot bezwaar tegen de verhoogde aanslag op "dat het huys verhuurd is geweest aan mijn zoon Jacob, secretaris, voor een somma van 130 gulden 's jaars, maer gemerkt dat zulx geschied is om redenen, dat bij de instructie van Ambachtsheeren van Hillegersberg aen hem secretaris is gelast omme bij het Raad-huys ofte wel binnen de twee bruggen van 't dorp des voorsz. Ambachts te moeten woonen, en geen andere huyzen geapproprieerd zijn geweest tot de bewaringe van chartres en papieren, specterend tot de voorn. secretarije, als wel dit genoemde huys, zoodat als doen de eigenaers genomen hebben 't gunt zij hebben kunnen krijgen" enz. Het is duidelijk dat de secretaris inderdaad het lopende archief thuis bewaarde.
Niet alle archivalia, die in 1941 te Hillegersberg aanwezig waren, zijn in het archiefgebouw van Rotterdam terecht gekomen. Een gedeelte van het lopend archief werd bij de annexatie afgescheiden en in verschillende zendingen overgedragen aan de Rotterdamse secretarieafdelingen, welke er belang bij hadden: Bevolking, Burgerlijke Stand, Openbare Werken (eigendomsbewijzen) en aan de Dienst van Bouw- en Woningtoezicht (bouwbesluiten, vergunningen ingevolge de Hinderwet). Hoewel deze stukken ook nu nog aldaar berusten (1962), heb ik ze in mijn inventaris opgenomen als behorende tot het archief van de voormalige gemeente Hillegersberg.
Aan de gemeente Rotterdam zijn voorts die Hillegersbergse archivalia in bewaring gegeven, welke voor en na Rijkseigendom waren geworden en als zodanig geplaatst waren in het Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage. Dat zijn de retroacta van de Burgerlijke Stand met de zgn. gaardersarchivalia, de registers van eigendomsovergang, het rechterlijk archief tot 1838, het notarieel archief tot 1842 en het archief van de weeskamer. Een groot gedeelte van deze stukken heeft oorspronkelijk een wezenlijk bestanddeel uitgemaakt van het ambachtsarchief c.q. het gemeentearchief. Vanzelfsprekend zijn zij door mij in mijn inventaris opgenomen en het is een gelukkige omstandigheid dat deze Rijksstukken met de gemeentelijke stukken in één archiefdepot zijn herenigd.
Als een aparte verzameling van oudere stukken, welke bij het oud-archief is terecht gekomen, moge ik de stukken noemen, die afkomstig zijn van de notaris Nicolaas Kruyt. Deze notaris, tevens secretaris van het ambacht Schiebroek, resideerde te Bergschenhoek en oefende de praktijk uit van procurator ten platten lande. In 1994 zijn de archieven van het Vredegerecht en de Rechtbank van Politie van het Kanton Hillegersberg overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief. In 2005 zijn de huwelijkse bijlagen overgedragen door het Nationaal Archief.
Inhoud en structuur van het archief
Verantwoording
Geschiedenis van de ordening en de beschrijving
Aanwijzingen voor de gebruiker
Opmerkingen openbaarheidsbeperkingen
Verwant materiaal
Verwant materiaal

Kenmerken

Datering:
1506-1941
Beschrijving:
Inventaris van de archieven van het ambacht en de gemeente Hillegersberg, 1506-1941
Auteur:
Drs. R.A.D. Renting
Plaats van uitgave:
Rotterdam
Jaar van uitgave:
2006
Overheid of particulier:
Overheid
Auteursrechten:
U hebt toestemming tot bewerken en verspreiden van de documenten voor zover de gemeente rechthebbende is. Voor overige documenten vraagt u toestemming aan de houder van de auteursrechten. Gebruik van de documenten is daarom voor eigen risico.
Geografische namen: