Vroege kaarten en technische tekeningen
In de tweede helft van de negentiende eeuw maakte Rotterdam een enorme groei door. De kaarten- en technische tekeningen in de Rotondecollectie laat dat goed zien. Deze collectie bevat kaarten van havenuitbreidingen, technische tekeningen van bruggen en spoorverbindingen, kaarten met de aanleg van riolering, openbare straatverlichting of stratenplannen. Naast de grote openbare werken zijn er veel kaarten en tekeningen van gemeentelijke bouwprojecten, van ziekenhuizen en scholen tot aan urinoirs en kiosken.
De Rotondecollectie
Dit is een verzameling van ruim 8000 kaarten, plattegronden en technische tekeningen uit de periode eind 16e eeuw tot 1900 die grotendeels in opdracht van het Rotterdamse stadsbestuur gemaakt zijn.
De oudste kaarten zijn afkomstig uit een kaartboek dat is getekend door de landmeter Simon Dammasz van Dueren (eind 16e eeuw). De tekeningen tonen details van verschillende delen van de stad. Zij zijn waarschijnlijk gemaakt met het oog op de verkoop van percelen bouwgrond waarmee de gemeente de stads- en havenuitbreiding in de richting van de rivier de Maas (Waterstad) ten tijde van het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) wilde financieren.
Het zwaartepunt van de verzameling stamt uit de periode van de realisatie van de tweede grote stadsuitbreiding tussen ca. 1850-1900. Deze kaarten en tekeningen zijn gerelateerd aan belangrijke ontwikkelingen in de geschiedenis van Rotterdam zoals ‘de sprong naar zuid’ die startte in 1869 met de annexatie van het eiland ‘Fijenoord’. Vele tekeningen en plattegronden bevatten al dan niet uitgevoerde plannen voor de ontwikkeling en ontsluiting van de nieuwe gebieden op Zuid.
Enkele voorbeelden uit de collectie
Eerste stadsarchivaris van Rotterdam
De herkomst en samenstelling van deze collectie is nauw verweven met het ontstaan van het stadsarchief. Op 22 oktober 1857 nam het gemeentebestuur een verordening aan op het bewaren en in orde houden van een archief. De ambtenaar J.H. Scheffer (1832-1886) werd benoemd tot de eerste archivaris. Volgens de overlevering verkeerde het archief in die tijd in een onbeschrijflijke chaos. Scheffer ging voortvarend te werk. Hij ordende en inventariseerde het bestaande archiefmateriaal en ging op zoek naar ontbrekende en aanvullende stukken. Ambtenaren en bestuurders werden gesommeerd thuis rondslingerende documenten in te leveren op het stadhuis. Ook liet Scheffer een aantal vroege Rotterdamse kaarten uit het Nationaal Archief kopiëren (natekenen) om toe te voegen aan de collectie.
De naam 'Rotonde'
Vanaf 1868 werd het grootste deel van het gemeentelijke archief overgebracht naar het Schielandshuis. Enkele deelverzamelingen bleven in het Stadhuis achter waaronder deze collectie kaarten en technische tekeningen, die bewaard werden in ijzeren brandtafels in de ronde ruimte onder de koepel van het Stadshuis. Deze ruimte heette de Rotonde was speciaal ingericht als archiefbewaarplaats. Alle kaarten en tekeningen kregen een etiket met de aanduiding ‘rotonde’ en een nummer. Deze benaming bleef gehandhaafd toen de Rotondecollectie in 1930 uiteindelijk ook werd overgebracht naar het gebouw van het Gemeentearchief aan de Mathenesserlaan.
Naar de volledige online Rotondecollectie of andere collecties
De volledige kaarten-, plattegronden en tekeningencollectie van de stad Rotterdam op de beeldbank.
