Arrestantenkaarten

Zeventien archiefdozen met zo’n 35.000 kaartjes. Tot nu stond deze collectie van arrestatie- en ontslagkaarten uit de Tweede Wereldoorlog van het Rotterdamse politiearchief in het depot van het Stadsarchief Rotterdam. Dankzij een crowdsourcing-project in samenwerking met het Netwerk Oorlogsbronnen en dus met inzet van vrijwilligers, worden de kaarten gedigitaliseerd en doorzoekbaar.

Elk kaartje biedt een fascinerende blik op het leven tijdens de Tweede Wereldoorlog. De collectie is dan ook een interessante bron voor wetenschappelijk onderzoekers, genealogen en historici. Van de ruim 30.000 mensen die gedurende de Tweede Wereldoorlog zijn gearresteerd door de Rotterdamse politie, staat bijvoorbeeld beschreven waarom ze zijn aangehouden. Maar ook welke persoonlijke bezittingen zij op dat moment bij zich hadden en wanneer ze zijn vrijgelaten of zijn getransporteerd naar een kamp of andere gevangenis.

Regionale functie

Deze originele registratie van arrestanten vormt een belangrijke bron van informatie over personen die tijdens de Duitse bezetting hebben vastgezeten in een Rotterdamse politiecel. Dat waren ‘gewone criminelen’, maar ook veel mensen die waren opgepakt om politieke redenen of vanwege hun Joodse achtergrond. Een deel van hen was afkomstig van buiten de stad. De Rotterdamse arrestanten-afdeling vervulde in de Tweede Wereldoorlog namelijk een regionale functie.

Hulp van vrijwilligers

Het Stadsarchief Rotterdam en het Netwerk Oorlogsbronnen hebben eind 2018 de hulp ingeroepen van vrijwilligers om de Rotterdamse arrestantenkaarten uit de bezettingstijd toegankelijk te maken. 160 enthousiaste personen meldden zich aan. Vanuit huis en op een eigen computer, tikten zij de gegevens op de kaartjes over via een afgeschermde omgeving op Het Volk. Half oktober 2019 hadden zij de klus geklaard: alle bijna 35.000 arrestantenkaarten en 19.000 ontslagkaarten waren toen ingevoerd én gecontroleerd. Begin november werd die mijlpaal gevierd op een slotbijeenkomst in Amsterdam.

Oorlogsgegevens

Na een extra controle heeft het Stadsarchief Rotterdam een groot deel van de gegevens begin juni 2020 via de eigen website beschikbaar gemaakt voor het publiek. Deze zijn toen ook opgenomen in de personenportal ‘Oorlogslevens’, een zoekmachine voor informatie over personen in de Tweede Wereldoorlog.

Netwerk Oorlogsbronnen

Het Netwerk Oorlogsbronnen (NOB) maakt digitaal wegwijs in fysiek verspreide WO2-bronnen, die in de depots van zo’n 430 instellingen in Nederland liggen. In de collectie-portal Netwerk Oorlogsbronnen komen miljoenen WO2-bronnen samen. Zoek en vind hier relevante archiefstukken, foto's, interviews, dagboeken, voorwerpen, filmfragmenten en veel meer over personen, gebeurtenissen, plaatsen en momenten uit de Tweede Wereldoorlog. Het Netwerk Oorlogsbronnen wordt gefaciliteerd door het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies en mogelijk gemaakt door het Ministerie van VWS, Vfonds en VSBfonds.