Stadsarchief Rotterdam

Het waterschap IJsselmonde werd op 1 februari 1954 ingesteld als dijkbeherend lichaam onder de naam Waterschap De Dijkring IJsselmonde. De instelling was een direct gevolg van de watersnoodramp die een jaar eerder in het zuidwesten van Nederland tot een ware catastrofe had geleid. Het waterschap kreeg als belangrijkste taak het verbeteren en in stand houden van de hoofd- en binnenwaterkeringen ter bescherming van het eiland tegen water van buitenaf. Hiermee kwam een einde van een versnipperd dijkbeheer door negentien polders.

De naam van het waterschap werd ontleend aan het beheersgebied, het gelijknamige eiland, omsloten door de Nieuwe Maas, de Noord en de Oude Maas. De aanduiding van het eiland met de naam IJsselmonde dateert pas uit de 19e eeuw en is ontleend aan het gelijknamige dorp, het huidige Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde. Lange tijd was het eiland zelfs geen eenheid en werd het doorsneden door de Waal waarvan nog een doodlopend riviertje resteert.

Totstandkoming van het nieuwe waterschap IJsselmonde

Bestuur

Taken

Keur

Ambtelijke organisatie

Deltawerken

De instelling van het nieuwe waterschap in 1974 liet onverlet dat de verbetering van de hoofdwaterkering de belangrijkste taak bleef. Basis hiervoor was de Deltawet. De Deltawerken waren op IJsselmonde al in 1955 begonnen. Vanwege de intensieve bebouwing en de vele infrastructurele werken op en rond de dijken was het een zeer complexe aangelegenheid. Naast de dijkverzwaring zelf, waarvoor tal van onderzoekingen werden verricht, omvatten de projecten ook werkzaamheden voor het dempen van havens, het verleggen van kabels en leidingen, het aanleggen van voorbelastingsterpen, het aanpassen van verkeerssituaties, het tegengaan van verzakkingen en daarbij opnieuw funderen van woningen en het aankopen of onteigenen van te slopen panden. Dit laatste aspect was niet het eenvoudigste. De dijkverzwaring leidde op IJsselmonde tot de sloop (amovering) van circa 2000 woningen. Dit ging gepaard met een groot aantal bezwaren en enkele lang lopende processen. In 1975 werd door het Rijk de Coördinatie Commissie Deltawerken ingesteld. * Deze commissie kreeg een begeleidende en adviserende taak voor alle deltawerken en werd tevens belast met de bemiddeling in geval van tegenstrijdige belangen.

Voor IJsselmonde werd in 1974 een nieuw twaalfjarenplan gepresenteerd waarin de afronding van de dijkverzwaring in 1985 was gepland. Het plan voorzag ook in de instelling van de Kleine Commissie bestaande uit vertegenwoordigers van Rijkswaterstaat, Provinciale Waterstaat en de Technische Dienst van IJsselmonde. De commissie bekeek alle principeplannen, uitvoeringsplannen en bestekken. Ten aanzien van de voorbereiding en uitvoering de volgende werkverdeling afgesproken:
- de dijkvakken in de bebouwde kom van Rotterdam door Gemeentewerken Rotterdam in samenwerking met IJsselmonde,
- de dijkvakken Rotterdam-IJsselmonde en Ridderkerk door Provinciale Waterstaat afdeling Bijzondere Onderwerpen te Oud-Beijerland, maar alleen tot aan de pensionering van het districtshoofd en de resterende dijkvakken in Hendrik Ido Ambacht en Zwijndrecht door het waterschap IJsselmonde.
De beslissing om de werkzaamheden in Rotterdam in handen van de gemeente te leggen, hing samen met de complexe relatie tussen dijkverhoging verkeerstechnische aanpassingen en deze laatste werken dienden toch al door de gemeente zelf te worden uitgevoerd. De betrokkenheid van Provinciale Waterstaat was al vóór 1974 van groot belang geweest. De samenwerking duurde tot in 1984. Bijzondere aandacht verdient de planvorming voor de Oostdijk en het Bolnesserdijkje in het tracé Jachthaven IJsselmonde-gemaal Dirck Maaskant, met een centrale rol voor de in Bolnes gevestigde Boele's Scheepswerven en Machinefabriek B.V.

In 1972 was het principeplan, opgesteld begin jaren 60, voorlopig goedgekeurd onder voorbehoud van enkele aanpassingen, resulterend in minder sloop. De weerstand op het eiland was bijzonder groot. Voor de Oostdijk werden meerdere alternatieven ontwikkeld. Aan de daartoe ingestelde Commissie Oostdijk werd in januari 1976 opgedragen om binnen enkele maanden een dijktechnisch verantwoord plan op tafel te leggen. De gemeente Rotterdam verzocht om alle binnendijkse bebouwing te sparen en vroeg Boele om ter plaatse van de werf een binnendijkse dijkverlegging uit te voeren ten einde daar een nieuwe productiestraat te kunnen aanleggen. Intussen werd door het waterschap een uitvoeringsplan uitgewerkt. Ook werd een steungroep ingesteld ter voorbereiding van de behandeling van de vele bezwaren. De aankoop van panden in het binnentalud ging gewoon door. Boele stelde inderdaad een plan op, bekend onder de naam Streefplan Boele, dat in 1981 door Coördinatie Commissie werd goedgekeurd als deltaplan. Het Laboratorium voor Grondmechanica onderbouwde het plan met een grondmechanisch rapport. Het Streefplan werd vervolgens uitgewerkt tot dijkplan, maar het financiële verschil met het oude principeplan kon door Boele niet worden opgebracht, waarna de planvorming opnieuw begon en er twee nieuwe versies van het principeplan werden opgesteld. De werkzaamheden kwamen binnen de archiefperiode 1974-1986 niet tot een afronding.

Vermeldenswaard is ook de situatie rondom de aanleg van de Drechttunnel te Zwijndrecht door Rijkswaterstaat in de jaren zeventig. Het resulteerde in de gezamenlijke planvorming met het waterschap, niet alleen voor de aanpassing van de aangrenzende delen van de Lindtsedijk maar ook voor de vervanging van het nabijgelegen spoorwegemplacement. Ook dit vereiste nu een verhoging van de aangrenzende delen van de Lindtsedijk. De voorbereiding voor het gehele tracé van de Lindtsedijk verliepen overigens niet erg voorspoedig. Het proces van aankoop en amovering stagneerde en ter plaatse van enkele straten bleek voor de bebouwing extra fundering noodzakelijk. De uitvoering van de dijkverhoging startte uiteindelijk pas in 1985. In 1978 was 75 % van de 78 kilometer lange ringdijk gereed, maar het was toen al duidelijk dat sprake was van een flinke vertraging. Dijkgraaf Müller noemde de vertraging in dat jaar bij zijn afscheid onder meer het gevolg van "een onvoorstelbare ambtenarij". Ook de afwikkeling van de financiën door het Rijk liepen niet zoals gewenst, waardoor zelfs de financiële positie van het waterschap in gevaar kwam. * Uiteindelijk werden de deltawerken op IJsselmonde pas in 1993 voltooid.

Waterkwaliteit

Geraadpleegde literatuur

last modification 22-05-2022

1.107 described record copies