Stadsarchief Rotterdam

Toen mij in 1973 de inventarisatie werd opgedragen van alle IJsselmondse archieven, stelde ik mij in verbinding met mr. R. Bichon van IJsselmonde met het oog op het overige deel van het heerlijkheidsarchief. Met een vorstelijk gebaar schonk hij alle zakelijke stukken, die op IJsselmonde betrekking hadden, aan de Gemeentelijke Archiefdienst van Rotterdam en zette het vroegere bruikleen in een schenking om. Helaas ben ik er niet in geslaagd de familie Bichon van IJsselmonde er van te overtuigen om het familiearchief, dat zo nauw met de geschiedenis van IJsselmonde is verbonden, bij onze dienst tijdelijk te deponeren voor inventarisatie zodat dan een compleet overzicht zou zijn verkregen van alle archieven, die op IJsselmonde betrekking hebben. Nu kan ik mij de gedachte niet ontzeggen, dat ik wel eens een belangrijk stuk kon hebben gemist, dat van vitaal belang zou kunnen zijn voor de geschiedschrijving.

De klaagzang van Hingman over de schamele resten van het oud-archief kan ik gedeeltelijk temperen. Vele verloren stukken uit de ambachtsarchieven bevonden zich in de polderarchieven en omgekeerd. Zo ben ik er o.a. in geslaagd een bijna complete reeks resolutie-en schouwboeken samen te stellen, waarvan de delen uit verschillende archieven te voorschijn kwamen. Men kan ze terugvinden in de inventaris van de polderarchieven, die afzonderlijk zal verschijnen. Niettemin zijn er belangrijke hiaten gebleven in het tijdperk 1811-1817, hetgeen onder meer het samenstellen van volledige naamlijsten van functionarissen bemoeilijkte. Betreurenswaardig is ook, dat het gemeentebestuur van IJsselmonde tijdens de Tweede Wereldoorlog vrijwel alle registers van de schutterij en Nationale Militie bij de Wehrmachtkommandantur te Dordrecht heeft ingeleverd. Ze zijn nooit meer teruggevonden. Ook ontbreekt 90% van alle gemeenteverslagen. Voor de beschrijving van het oud-archief heb ik de gebruikelijke methode gevolgd en de caesuur gesteld in 1811. Voor de beschrijving en indeling van het nieuw-archief heb ik mij zoveel mogelijk gehouden aan de code van de V.N.G. Tijdens de inventarisatie zijn de volgens de voorschriften voor vernietiging in aanmerking komende stukken van na 1850, voor zover zij van geen belang waren, vernietigd. De beschrijving en indeling van het heerlijkheidsarchief baarde meer zorg, omdat dit in wezen een onvolledig archief is. Op een klein gedeelte persoonlijke stukken na, die toevalligerwijze in het archief zijn achtergebleven, bestaat het grootste deel uit zakelijke papieren. Veel steun heb ik gehad van de inventaris van het Huis ten Donck van de hand van collega Woelderink.

Nadat in 1778 de heerlijkheid West-IJsselmonde was verworven en met die van Oost-IJsselmonde werd verenigd, is een gedeelte van de administratie samengevoegd terwijl de overige, hoofdzakelijk de tienden van West-IJsselmonde betreffende, nog een aantal jaren zijn voortgezet. Derhalve heb ik voor de stukken betreffende de lenen drie afdelingen opgesteld: de ambachtsheerlijkheid Oost-IJsselmonde, sedert 1778 Oost- en West-IJsselmonde; de ambachtsheerlijkheid West-IJsselmonde; de ambachtsheerlijkheid Lombardijen. Op deze wijze komen de stukken het beste tot hun recht. De inventarisnummers 1801 en 1870 behoren eigenlijk niet in een archief thuis, aangezien het voorwerpen zijn, bevestigd op een karton met uitvoerige beschrijving. In dit geval heb ik de beschrijving laten prevaleren.

In het hoofdstuk betreffende eigendommen en bezittingen komt een groot aantal stukken voor, waarvan niet is op te maken of zij tot de schepenakten behoren dan wel zuiver particuliere stukken zijn. Deze zijn ondergebracht in het hoofdstuk "Huizen en landerijen waarvan de relatie tot de ambachtsheer niet is gebleken". De inventaris wordt besloten met een aantal bijlagen, regestenlijst en indices. Het archief bevat 1968 nummers en beslaat ongeveer 36 strekkende meter.

Geschiedenis van de ordening en de beschrijving

last modification 29-05-2024

2.234 described record copies

527 digitized

a total of 36.974 files