Na jaren bij het Stadsarchief op de plank te hebben gelegen, is de bijzondere collectie van de Rotterdamse fotograaf Frans van Dijk nu online te bekijken. Een flink deel van de ruim 5000 glasnegatieven bestaat uit opnamen die Van Dijk in de jaren 1920-1975 maakte bij allerlei bedrijven in de stad. Veel van die bedrijven zijn inmiddels verdwenen of onherkenbaar veranderd.
François Henri van Dijk werd in 1888 geboren in een groot katholiek gezin in het Oude Noorden. Hij interesseerde zich al vroeg voor de fotografie. Een jaar voor zijn dood in 1977 vertelde hij in het Rotterdamsch Nieuwsblad dat hij op twaalfjarige leeftijd zijn eerste echte camera kreeg. Zijn moeder had het toestel bij elkaar gespaard van zeepbonnen.
Eerste klas industriële fotografie
In 1910 begon Van Dijk een eigen fotozaak aan de ’s Gravendijkwal. Hij accepteerde uiteenlopende opdrachten: hij maakte foto’s van sportwedstrijden voor De Telegraaf, maar ook reportages over het katholieke leven voor allerlei kerkelijke instanties. Zelf had Van Dijk een voorliefde voor architectuurfotografie. Bekend werd hij echter met zijn bedrijfs- en industriefoto’s. Dat genre werd aan het begin van de 20e eeuw steeds belangrijker en Van Dijk gold als een specialist. Hij fotografeerde fabriekshallen, voertuigen, machines, winkelinterieurs en etalages. En dat deed hij uiterst vakkundig. Het tijdschrift Focus omschreef zijn werk in 1914 als ‘technisch volmaakt’. Volgens het blad beantwoordde het ‘aan de hoogste eischen die men aan eerste klas industrieele fotografie stellen mag.’ (tekst loopt door onder de afbeelding)
Grote documentaire waarde
Van Dijk bleef tot op hoge leeftijd fotograferen. Pas in 1975 deed hij met pijn in het hart afstand van zijn fotozaak. Een jaar later verwierf het toenmalige gemeentearchief een deel van zijn fotonegatieven. Het andere deel had Van Dijk kort daarvoor zelf vernietigd omdat hij dacht dat er geen interesse voor was. Voor het archief vertegenwoordigden de opnamen juist een grote decumentaire waarde. Dat kwam door de onderwerpen die Van Dijk had vastgelegd, de vaardigheid waarmee hij dat deed, maar ook door de lange periode waarin hij actief was geweest.
Eenmaal bij het archief bleek de collectie-Van Dijk slecht gedocumenteerd. Van veel foto’s was moeilijk te achterhalen wanneer ze waren gemaakt en wat er precies op staat. Mede daardoor zijn de opnamen lang op de plank blijven liggen. Inmiddels zijn alle 5000 glasnegatieven gedigitaliseerd, zo goed mogelijk beschreven en beschikbaar gesteld via de website van het Stadsarchief. De digitalisering en ontsluiting van de resterende 2000 celluloidnegatieven uit de collectie-Van Dijk volgt later dit jaar.
