Portret van Johannes Verheul Dzn door M.J. Donker, 14-2-1940

Johannes (Jan) Verheul Dirkszoon zette zich zijn leven lang in om de schoonheid van het historische Rotterdam uit de 18e eeuw vast te leggen en waar mogelijk te bewaren. Hij deed dit in de rol van architect, gemeenteraadslid, publicist en ook als tekenaar van het bestaande en verdwenen gebouwde erfgoed van de stad en uit de regio.

Jan was de oudste zoon van een architect-timmerman en werd geboren in 1860. Hij groeide op aan de Oppert in een pand dat aan de achterzijde uitkwam op de Binnenrotte. Tijdens zijn jeugd zag hij achtereenvolgens de Botersloot, de Binnenrotte, een deel van de Blaak en de Goudsesingel gedempt worden. Ook was hij van dichtbij getuige van de aanleg van het spoorwegviaduct dwars door de oude binnenstad waarvoor een aantal herenhuizen aan de Wijnhaven gesloopt moesten worden. Handels- en koopmansstad Rotterdam veranderde in de tweede helft van de 19e eeuw in rap tempo in een wereldhavenstad. Verheul verafschuwde alle modernistische ingrepen in de stedelijke omgeving en romantiseerde het 18e-eeuwse Rotterdam waar steeds minder van overbleef. 

Het Oost-Indisch Huis aan de Boompjes nummer 90. Vanaf begin 19e eeuw het Vrij Entrepôt van de Gemeente Rotterdam. Door J. Verheul Dzn., 1934
 

De Hoofdingang van het Gereformeerd Burgerweeshuis aan de Goudsche Wagenstraat nummer 15. Gebouwd door de architect Ary van Aken, stadsbouwmeester van Rotterdam van 1758-1772. Door J. Verheul Dzn, 1934

Verheul pleitte voor een wereldstad met allure waar het ook prettig wonen was. Dertig jaar lang had hij zitting in de gemeenteraad van Rotterdam waar hij lid was van een groot aantal commissies zoals die voor Plaatselijke Werken en de Welstandscommissie. Daarnaast was hij als (hoofd)redacteur verbonden aan een aantal bouwkundige tijdschriften.

Zijn liefde voor oud stadsschoon legde hij vast in talloze tekeningen en aquarellen, die hij vaak exposeerde en die ook aan de basis lagen van veel publicaties, bijvoorbeeld over de Rotterdamse koopmanshuizen of de bouwwerken van 18e-eeuwse architect Jan Giudici.

In de jaren ’20 begon Verheul met het documenteren van oude boerderijen in de omgeving van Rotterdam die door de oprukkende stad met afbraak werden bedreigd. Toen Verheul in 1948 overleed, liet hij al zijn 550 tekeningen en aquarellen van gebouwen, koopmanshuizen en boerderijen na aan het Stadsarchief Rotterdam.